Prof. Dr. Derya Unutmaz: 5-10 Yıla Kadar Tedavisi Olmayan Kanser Türü Kalmayacak Diye Düşünüyorum
ABD’deki Jackson Laboratuvarı Enstitüsü’nün baş araştırmacısı Prof. Dr. Derya Unutmaz, kanseri tedavi etmek maksadıyla T hücreleri üzerinde yaptıkları çalışmaya ait, “İnsanlardan aldığımız T hücrelerini laboratuvar düzeyinde eğitip donatıyoruz, içlerine sentetik biyoloji ile bir molekül koyuyoruz ve bu molekül sayesinde kanser hücrelerini tanıyor, üzerine yapışıyorlar, ‘ölüm öpücüğü’ dediğimiz bir mekanizmayla kanser hücresini yok ediyorlar, yanındaki diğer hücrelere dokunmuyorlar. Benim umudum; bu teknoloji çok hızlı gelişecek. Belki 5-10 yıla kadar tedavisi olmayan kanser türü kalmayacak diye düşünüyorum” dedi.
Prof. Dr. Derya Unutmaz, dün akşam KRT ekranlarında Semra Topçu’nun sunduğu Haftanın Panoraması programına konuk oldu. Programda kanser tedavisine ait yürüttükleri çalışma hakkında bilgi veren Unutmaz, özetle şunları söyledi:
“İNSANLARDAN ALDIĞIMIZ T HÜCRELERİNİ LABORATUVAR DÜZEYİNDE EĞİTİP DONATIYORUZ”
“T hücreleri, bedenin ordusunun bağışıklık sisteminin generalleri, askerleri, keskin nişancıları, özel harekat timleri üzere de düşünebilirsiniz. Bunların vazifesi, bedene giren virüsle enfekte olmuş hücreleri, bakterileri yok etmek. Biz ve birçok laboratuvar bunun üzerinde çalışıyor, bu özelliği kullanarak sanki kanser hücrelerini de tanıtıp öldürtebilir miyiz, yok etmelerini sağlayabilir miyiz? Natürel kanser hücresinin şöyle bir sorunu var; kanser hücresiyle olağan hücre ortasında çok küçük farklılıklar var ve bunu bağışıklık sistemine gösterip tanıtmanız lazım, zira bağışıklık sistemi kendi hücrelerimize saldırmıyor. İşte bizim formülümüz; insanlardan aldığımız T hücrelerini laboratuvar seviyesinde eğitip donatıyoruz, içlerine sentetik biyoloji ile bir molekül koyuyoruz ve bu molekül sayesinde kanser hücrelerini tanıyor, üzerine yapışıyorlar, ‘ölüm öpücüğü’ dediğimiz bir düzenekle kanser hücresini yok ediyorlar, yanındaki başka hücrelere dokunmuyorlar. Toplumsal medyada buna ‘hayat öpücüğü’ de demişler. Bu ‘ölüm öpücüğü’, hakikaten de beşere hayat veriyor.
“KANSER HÜCRESİ GERİ GELMEYE TEŞEBBÜS EDERSE ONLAR DA BULUNUP YOK EDİLİYORLAR”
Bu kanser tedavisinin iki temel özelliği var. Birincisi, yalnızca kanser hücresini bulup yok ediyor. İkincisi ve daha kıymetlisi de bu T hücreleri, bedenin ordusunun bir modülü olduğu için aylarca, yıllarca devriye geziyorlar bedenimizde. Motamot aşılar sonrasında olduğu üzere, kanser hücresi geri gelmeye teşebbüs ederse onlar da bulunup yok ediliyorlar. Yani kemoterapiden değerli farkı bu olmuş oluyor. Zira kanser, kemoterapiye karşı direnç kazanıp geri gelebiliyor.
“GERÇEKTEN ÇOK PAHALI BİR YÖNTEM”
Çalışmamız geçen ay yayınlandı ve biz maliyet sıkıntısını nasıl aşarız sorusunu da sorduk. Nitekim çok kıymetli bir metot. Hastalardan, herkesten o T hücreleri başka ayrı çıkarmanız lazım, laboratuvarda eğitip tekrar koymanız lazım. Amerika’da neredeyse yarım milyon dolara mal olan hasta başına maliyetler oluyor, bu da tabii ki birçok insanın ulaşması imkansız bir durum. Biz, ‘bunu nasıl çok daha kolaylaştırabiliriz’ sorusunu sorduk ve özel bir hücre tipi bulduk. Bu hücre tipinin özelliği, rastgele bir şahıstan alabiliyorsunuz. Örneğin sağlıklı bir bireyden bu hücreleri alıp, -bunları da özel harekat timleri üzere de düşünebilirsiniz, zira nitekim özel vazifeleri var- eğittikten sonra bir bireyden aldığınız hücreleri birçok hastaya verebiliyorsunuz. Bu hem süreci çok daha hızlandırıyor hem de maliyeti düşürüyor.
“BELKİ 5-10 YILA KADAR TEDAVİSİ OLMAYACAK KANSER TÜRÜ KALMAYACAK DİYE DÜŞÜNÜYORUM”
İkinci bir sorun daha var. Kanser, bir hastalık değil, birçok hastalık topluluğu. Katı doku kanserleri var. Örneğin göğüs kanseri, akciğer kanseri, bunlar bir dokunun içindeler. Doku sayesinde güya bir kale üzere kendilerine bir düzenek oluşturuyorlar ve bunun içine hücrelerin girmesi hayli güç oluyor. Bu sorunu çözmek için de üç boyutlu basım teknolojisiyle Amerika’da İbrahim Özbolat arkadaşımızla yeniden yaptık, modelliyoruz. Yani göğüs kanserinin dokusunu, etrafını, damarlarını, hepsini laboratuvarımızda oluşturabiliyoruz ve bu T hücreleri bu kalenin içine nasıl girebilir diye araştırıyoruz, ki bunu da başardık. Bu da çok kıymetli bir nokta, zira dokularda düşünceli bir durum oluyor. Her kanser tipi için başka ayrı eğitip donatmak lazım. Benim umudum; bu teknoloji çok süratli gelişecek. Tahminen 5-10 yıla kadar tedavisi olmayan kanser çeşidi kalmayacak diye düşünüyorum.
“TÜRKİYE’DE KAPASİTE VE POTANSİYEL MEVCUT”
Bir hedefimiz da bu çalışmaların Türkiye’de de yapılıyor olması. Böyle girişimler Türkiye’de de var, çok uygun hastanelerimiz var. Aslında altyapımız mevcut ve bunun maliyet olarak da daha düşük yapılabileceğini düşünüyoruz. Doğal bunlar biraz uzun süreçli çalışmalar, klinik çalışmaların yapılması lazım. Bence Türkiye’deki en büyük eksiklik o yönde şu anda. Faz 1, faz 2 dediğimiz çalışmaların yapılması lazım ki insanlardaki etkisi, yan etkilerinin çok az olduğu gösterilsin. Yani Türkiye’de kapasite ve potansiyel mevcut, ekosistem kurulursa bu çalışmaların tamamı, tedaviler de Türkiye’de geliştirilebilir ve belki de Türkiye bu konuda dünya merkezi bile olabilir.
“BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİ KULLANARAK TÜM KANSERLERİ ÇOK YAKIN BİR SÜREÇTE TEDAVİ EDEBİLECEĞİMİZDEN ÇOK ÇOK EMİNİM”
Türkiye’de benim de takviye verdiğim birtakım kümeler var, hatta yanımda Amerika’da yetiştirdiğimiz doktor arkadaşımız Mesut Yiğit, şu anda Acıbadem’de tıpkı çalışmaları yapıyor, TÜBİTAK’ta bu çalışmalar var. Bence sorun, bu çalışmaların insanlara klinik etapta geliştirilmesi; en büyük maliyet ve en uzun süreç de burada. Faz çalışmalarının altyapılarının çok güzel olması lazım, en büyük eksiğimiz bu. Nitekim kanser korkutucu bir hastalık, değerli bir gelişme sağladık 30-40 yıldır. Birtakım çeşitleri bilhassa erken teşhisle tedavi edebiliyoruz lakin kimi çeşitler tedavi edilemiyor. Bağışıklık sistemini kullanarak tüm kanserleri çok yakın bir süreçte tedavi edebileceğimizden çok çok eminim. Beşerler bu mevzuda umutlu olabilirler.”
